<?xml version="1.0" ?>
<!DOCTYPE book PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [
<!ENTITY kappname "&marble;"
><!-- replace kapp here -->
<!ENTITY package "kdeedu">
<!ENTITY % addindex "IGNORE">
<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"
><!-- change language only here -->
]>
<book lang="&language;">
<bookinfo>
<title
>Handboek van &marble; </title>
<authorgroup>
<author
><firstname
>Torsten</firstname
> <surname
>Rahn</surname
> <affiliation
> <address
>&Torsten.Rahn.mail;</address>
</affiliation>
</author>
<author
><firstname
>Dennis</firstname
> <surname
>Nienhüser</surname
> <affiliation
> <address
><email
>earthwings@gentoo.org</email
></address>
</affiliation
>
</author>
<othercredit role="translator"
><firstname
>Kristof</firstname
> <surname
>Bal</surname
><affiliation
><address
> <email
>kristof.bal@gmail.com</email
></address
></affiliation
> <contrib
>Vertaler</contrib
></othercredit
>
</authorgroup>
<copyright>
<year
>2005</year>
<year
>2006</year>
<year
>2007</year>
<holder
>&Torsten.Rahn;</holder>
</copyright>
<copyright>
<year
>2010</year>
<holder
>Dennis Nienhüser</holder>
</copyright>
<legalnotice
>&FDLNotice;</legalnotice>
<date
>2010-11-13</date>
<releaseinfo
>1.0</releaseinfo>
<abstract>
<para
>&marble; is een geografische atlas en een virtuele globe waarmee u snel andere plaatsen op onze thuisplaneet kunt verkennen. U kunt &marble; gebruiken om plaatsen op te zoeken, op een eenvoudige manier kaarten te maken, afstanden te meten en om gedetailleerde informatie te verkrijgen over plaatsen waar u zojuist iets over las in het nieuws of op het internet. De gebruikersinterface is helder, eenvoudig en makkelijk te gebruiken. </para>
</abstract>
<keywordset>
<keyword
>KDE</keyword>
<keyword
>educatie</keyword>
<keyword
>aarde</keyword>
<keyword
>globe</keyword>
<keyword
>geografie</keyword>
<keyword
>marble</keyword>
</keywordset>
</bookinfo>
<chapter id="introduction">
<title
>Inleiding</title>
<screenshot>
<screeninfo
>logo van &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="logo-1.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>logo van &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Welkom bij &marble;, een kleine interactieve globe en geografische atlas die de wereld tot u brengt. Net zoals een echte atlas of een klassieke globe laat &marble; u toe om vrij over de kaart te bewegen en plaatsen op te zoeken. Verder stelt &marble; u in staat om in te zoomen en het aardoppervlak op diverse manieren te bekijken. In de standaardconfiguratie toont &marble; u de aarde op 11 verschillende manieren: <guilabel
>Atlas</guilabel
>, <guilabel
>Open Street Map</guilabel
>, <guilabel
>Satellietbeeld</guilabel
>, <guilabel
>De aarde 's nachts</guilabel
>, <guilabel
>Historische kaart 1689</guilabel
>, <guilabel
>Maan</guilabel
>, <guilabel
>Gewone kaart</guilabel
>, <guilabel
>Neerslag (December)</guilabel
>, <guilabel
>Neerslag (Juli)</guilabel
>, <guilabel
>Temperatuur (December)</guilabel
> en<guilabel
>Temperatuur (Juli)</guilabel
>. </para>
<para
>&marble; beschikt over een kleine databank van meer dan 12,000 locaties (steden, bergen, vulkanen) die kunnen worden opgezocht en die deels zijn geïntegreerd in de populaire internetencyclopedie Wikipedia. Het is ook mogelijk om &marble; te gebruiken om afstanden te meten tussen verschillende punten die vrij kunnen worden gekozen. </para>
<para
>&marble; is vrije software en is gelicentieerd onder de &GNU; Lesser General Public License. </para>
</chapter>
<chapter id="quick-start">
<title
>Snelle startersgids voor &marble;: Navigatie</title>
<para
>Dit is de eerste keer dat u &marble; opstart, of door <menuchoice
><guimenu
>Toepassingen</guimenu
><guisubmenu
>Educatief</guisubmenu
><guisubmenu
>Wetenschappelijk</guisubmenu
><guimenuitem
>Desktop Globe Marble</guimenuitem
></menuchoice
> vanaf het &kmenu; of met <keycombo action="simul"
>&Alt;<keycap
>F2</keycap
></keycombo
> en dan <command
>marble</command
> in te voeren.</para>
<screenshot>
<screeninfo
>Het &marble; hoofdscherm</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="quick-1.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Het &marble; hoofdscherm</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Rechts ziet u een topografische kaart van onze mooie thuisplaneet. Voor een betere oriëntatie biedt de kaart zowel een schaalbalk in de linkerbenedenhoek als een kompasroos rechtsboven. Om te navigeren en het beeld aan te passen kunt u het tabblad <guilabel
>Navigatie</guilabel
>, links, gebruiken: Druk op de pijlen om de globe te roteren. De pijlen <guilabel
>Omhoog</guilabel
> en <guilabel
>Omlaag</guilabel
> laten de aardas naar voren en naar achteren kantelen. De pijlen <guilabel
>Links</guilabel
> en <guilabel
>Rechts</guilabel
> laten de aarde draaien om de fysieke as. </para>
<para
>U kunt hetzelfde bereiken door ergens op de globe met de &LMB; te klikken en de muis te bewegen terwijl u de &LMB; ingedrukt houdt. Met deze slepen-en neerzetten soort van navigatie kunt u de kijkhoek veel eenvoudiger en nauwkeuriger aanpassen. Ook met de pijltoetsen op uw toetsenbord kunt u snel richtingen aanpassen. </para>
<para
>Zoom in of uit door de verticale schuifknop op en neer te bewegen. Als uw muis een muiswiel heeft kunt u dat gebruiken - of druk gewoon de &LMB; of &RMB; samen in terwijl u de muis op en neer beweegt. Het zoomniveau kan in stappen worden aangepast met de knoppen <guilabel
>Uitzoomen</guilabel
> en <guilabel
>Inzoomen</guilabel
> boven en onder de schuifknop voor zoomen (of met de <keycap
>+</keycap
> en <keycap
>-</keycap
> toetsen op uw toetsenbord). </para>
<para
>Afhankelijk van de resolutie van de kaart zal inzoomen meer detail bieden. Kleinere steden zullen verschijnen en als u de topografische kaart gebruikt zult u misschien merken dat kustlijnen vectorafbeeldingen zijn. </para>
<para
>Mocht u verdwalen dan kunt u altijd de kijkhoek en het zoomniveau opnieuw instellen tot aan het beginpunt: Klik gewoon op de <guilabel
>'Basislocatie'</guilabel
> -toets (of de <keycap
>Home</keycap
>-toets op uw toetsenbord). U kunt een basislocatie instellen door met de &RMB; te klikken op een locatie in de kaarten en in het contextmenu <guimenuitem
>Basislocatie instellen</guimenuitem
> te selecteren. </para>
<para
>Door met de &RMB; te klikken op de statusbalk, krijgt u een menu waarin u kunt aanpassen wat in de statusbalk wordt getoond: de geografische coördinaten, de (denkbeeldige) hoogte (van het gezichtspunt), het huidige tegel zoomniveau en de voortgangsindicator bij het ophalen van kaartgegevens. </para>
</chapter>
<chapter id="map-views">
<title
>Verschillende kaartbeelden kiezen voor &marble;</title>
<para
>&marble; beschikt over 11 verschillende kaartbeelden: <guilabel
>Atlas</guilabel
>, <guilabel
>Open Street Map</guilabel
>, <guilabel
>Satellietbeeld</guilabel
>, <guilabel
>De aarde 's nachts</guilabel
>, <guilabel
>Historische kaart 1689</guilabel
>, <guilabel
>Maan</guilabel
>, <guilabel
>Gewone kaart</guilabel
>, <guilabel
>Neerslag (December)</guilabel
>, <guilabel
>Neerslag (Juli)</guilabel
>, <guilabel
>Temperatuur (December)</guilabel
> en<guilabel
>Temperatuur (Juli)</guilabel
>. U kunt hieruit kiezen door op de tab <guilabel
>Kaartbeeld</guilabel
> te klikken onderaan &marble;'s zijbalk: </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Kaartbeelden van &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="mapview-1.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Kaartbeelden van &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<itemizedlist>
<listitem>
<para
><guilabel
>Atlas</guilabel
>: Een klassieke topografische kaart. De kaart gebruikt vectorlijnen ( "MicroWorldDataBase II" ) om kustlijnen, landgrenzen &etc; aan te duiden en bitmapbeelden ( "ESRTM30" ) om het hoogtereliëf aan te maken. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>Open Street Map</guilabel
>: Een globale wegenkaart gemaakt door het OpenStreetMap-project (OSM).OSM is een open gemeenschap die vrij te bewerken kaarten maakt. De OSM-gegevens werden weergegeven door Mapnik. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>Satellietbeeld</guilabel
>: De aarde gezien vanuit de ruimte. De kaart is gebaseerd op de mooie "Blue Marble Next Generation" foto's van de NASA. Met dank aan NASA’s Earth Observatory </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>De aarde 's nachts</guilabel
>: Deze afbeelding van de stedelijke belichting van de aarde is gemaakt met data van het Defense Meteorological Satellite Program (DMSP) Operational Linescan System (OLS). </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>Historische kaart 1689</guilabel
>: Een historische wereldkaart uit het jaar 1689, gemaakt door G. van Schagen in Amsterdam. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>De maan</guilabel
>: Een kaart van de maan. De kaart is gebaseerd op gegevens van de Clementine Moon mission (UVVIS Basemap Mosaic). Met dank aan: NASA/SDIO, eigendom van het USGS Astrogeology Research Program. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>Gewone kaart</guilabel
>: Een gewone kaart. De kaart gebruikt vectorlijnen om kustlijnen, landgrenzen &etc; aan te duiden. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>Neerslag (December)</guilabel
>: Een kaart die de gemiddelde neerslag in december toont. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>Neerslag (Juli)</guilabel
>: Een kaart die de gemiddelde neerslag (regen, sneeuw,hagel...) in juli toont. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>Temperatuur (December)</guilabel
>: Een kaart die de gemiddelde temperatuur in december toont. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
><guilabel
>Temperatuur (Juli)</guilabel
>: Een kaart die de gemiddelde temperatuur in juli toont. </para>
</listitem>
</itemizedlist>
</chapter>
<chapter id="search-places">
<title
>Plaatsen zoeken met &marble;</title>
<para
>&marble; beschikt over een kleine databank van meer dan 12,000 steden ( van http://www.worldgazetteer.com ) en een aantal bergen en vulkanen. U kunt een locatie vinden door zijn naam in te voeren in het zoekveld bovenaan de gereedschapsbalk. Indien u niet zeker bent over de spelling (&marble; gebruikt altijd de plaatselijke naam in het latijns schrift) kunt u ook de locatiebrowser onder het zoekveld gebruiken: Een dubbelklik op de respectievelijke ingang zal de bijbehorende plaats op de kaart weergeven. </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Plaatsen zoeken met &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="search-1.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Plaatsen zoeken met &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Als u uw stad op de kaart heeft gevonden, kunt u op zijn label of symbool klikken met de &LMB;. Een popupmenu zal verschijnen en u de mogelijkheid geven om meer informatie over de stad te verkrijgen. Dit menu kan ook worden gebruikt om de coördinaten van elk punt op de globe op te zoeken, omdat coördinaten altijd op de bodem van het popupmenu worden weergegeven. Na het klikken op de naam van de locatie in het popupmenu zal er een gegevensblad zoals dit verschijnen: </para>
<screenshot>
<screeninfo
>&marble;'s gegevensblad</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="search-2.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>&marble;'s gegevensblad</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Op de eerste tab van de dialoog worden heel basale gegevens weergegeven, zoals de coördinaten en de naam en vlag van het land waar de plaats bij hoort. Verder worden bij steden bevolkingsaantallen en bij bergen hoogteligging getoond. Als uw computer verbonden is met het internet en als u online bent zal &marble; proberen om te verbinden met de populaire internetencyclopedie <quote
>Wikipedia</quote
>. Als een bijpassend Wikipedia-artikel beschikbaar is zal &marble; het weergeven op de tweede tab van de dialoog. </para>
</chapter>
<chapter id="routing">
<title
>Uw weg vinden in &marble;</title>
<para
>Behalve bij het zoeken naar plaatsen, kan &marble; u helpen door de mogelijke routes tussen twee of meer plaatsen te tonen. Wilt u een fietstocht plannen in een nabij bos? Wilt u weten hoe u naar een adres in een onbekende stad kunt rijden? Klik op het tabblad <guilabel
>Routes</guilabel
> onderin de gereedschapskist van &marble;, waarin u uw route kunt uitstippelen. </para>
<sect1 id="routing-route-new">
<title
>Een nieuwe route aanmaken</title>
<para
>In het tabblad <guilabel
>Routes</guilabel
> ziet u twee groene knoppen <guilabel
>A</guilabel
> en <guilabel
>B</guilabel
>. Vul in het veld voor knop <guilabel
>A</guilabel
> het startadres in van de route. Druk op &Enter;, of klik op de knop <guilabel
>Zoeken</guilabel
> om plaatsen te zoeken die overeenkomstige kenmerken hebben. Een kleine voortgangsanimatie verkort de wachttijd tijdens het zoekproces. Met de zoekterm <quote
>Weavers Lane, London</quote
>, ziet het resultaat eruit als in het onderstaande schermbeeld: </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Adressen zoeken met &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="routing-1.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Adressen zoeken met &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Overeenkomende plaatsen komen in een lijst onder de invoervelden terecht. Zij worden ook in de kaart getoond. Het eerste resultaat in de lijst wordt automatisch geselecteerd als het startpunt van de route. In de kaart wordt deze plaats met het zelfde pictogram <guilabel
>A</guilabel
> gekenmerkt als de knop naast het invoerveld. Als het eerste resultaat niet het gewenste startpunt is, kunt u op een ander resultaat klikken zodat dat de gewenste startpositie wordt. U kunt zowel in de lijst als op het betreffende pictogram in de kaart klikken. Het huidige startpunt wordt altijd met het pictogram <guilabel
>A</guilabel
> aangegeven. </para>
<para
>Met het startpunt van de route vastgesteld, kunnen we nu het eindpunt van de trip invoeren. Dit gaat net zo: Voer het adres van de bestemming in in het invoerveld naast de knop <guilabel
>B</guilabel
>, druk op &Enter; en selecteer het gewenste eindpunt in de lijst van resultaten. </para>
<para
>Ziet u dat de knop <guilabel
>Zoeken</guilabel
> nu verdwenen is, en vervangen door de knop <guilabel
>Aanwijzingen ophalen</guilabel
>? &marble; geeft zo aan dat alle informatie die nodig is voor het berekenen van een route correct is ingevoerd. Als u klikt op de knop <guilabel
>Aanwijzingen ophalen</guilabel
> wordt er een geschikte route berekend. Als uw bestemming <quote
>Sun Walk, London</quote
> is, dan ziet het resultaat er ongeveer uit als in het volgende schermbeeld: </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Route in &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="routing-2.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Route tonen door &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Indien op het scherm de start- (of eind)positie zichtbaar zijn, dan is het wellicht eenvoudiger die direct in de kaart te selecteren. U kunt dit doen door op de knop <guilabel
>A</guilabel
> (of <guilabel
>B</guilabel
>) naast het invoerveld te klikken. Selecteer <guilabel
>In de kaart</guilabel
> in het menu dat u hierdoor krijgt, waardoor het invoeren via de kaart wordt geactiveerd: de volgende klik op een positie in de kaart wordt dan het begin (of einde) van uw route. Om een nauwkeuriger selectie mogelijk te maken verandert de cursor in een kruisje. De geselecteerde positie wordt in de route opgenomen en in de kaart voorzien van een merkteken. U kunt de selectie annuleren door nog een keer op de knop te klikken, of door op &Esc; te drukken. </para>
<para
>Een andere methode voor het kiezen van het begin- en eindpunt van de route is die met behulp van het contextmenu in de kaart: Klik met de &RMB; op de gewenste locatie, en selecteer <guilabel
>Aanwijzingen vanaf</guilabel
> of <guilabel
>Aanwijzingen naar</guilabel
>. </para>
</sect1>
<sect1 id="routing-profiles">
<title
>Routeprofielen</title>
<para
>Welke route u kiest hangt af van het gebruikte voertuig (indien er een is). U kunt dit in &marble; invoeren, samen met andere voorkeuren, in een routeprofiel. Elk profiel bevat de instellingen voor een bepaald type route. Bij de eerste keer dat &marble; wordt gestart maakt het vier algemene profielen voor u aan: <guilabel
>Auto (snelste)</guilabel
>, <guilabel
>Auto (kortste)</guilabel
>, <guilabel
>Fiets</guilabel
> en <guilabel
>Voetganger</guilabel
>. </para
>
<para
>De voorbeelden in de vorige sectie waren voor het profiel <guilabel
>Auto (snelste)</guilabel
>. Laten we die nu bekijken voor een ander profiel: Selecteer <guilabel
>Voetganger</guilabel
> in de keuzelijst van <guilabel
>Profiel</guilabel
>. De route ziet er nu uit als volgt: </para
>
<screenshot>
<screeninfo
>Route voor voetganger in &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="routing-5.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Route voor voetganger in &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>De voorgestelde route is nu korter, omdat bij het berekenen van de beste route nu ook voetpaden worden gebruikt. </para>
<para
>Indien u een van de standaard routes verder wilt aanpassen, kiest u die in de keuzelijst van <guilabel
>Profiel</guilabel
> en klikt u op <guilabel
>Instellen</guilabel
>. Er wordt dan een venster geopend. </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Routeprofiel instellen in &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="routing-6.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Routeprofiel instellen in &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot
>
<para
>Aan de linkerkant kunt u instellen welke route-backends worden geraadpleegd voor routes. In &marble; worden tot vijf backends gebruikt, twee online en drie offline routeprogramma's. Voor online routeprogramma's is een internetverbinding nodig. Offline routeprogramma's werken zonder een internetverbinding, maar het is wel nodig om eerst de offline routekaarten te downloaden en te installeren. De ondersteunde backends zijn </para>
<itemizedlist>
<listitem>
<para
>Gosmore: een offline routeprogramma dat ook dienst doet als backend voor het online routeprogramma Yours</para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Monav: Een offline routeprogramma dat erg lange routes zeer snel berekent.</para>
</listitem>
<listitem>
<para
>OpenRouteService: Een online routeprogramma dat ook, binnen Europa, rijaanwijzingen geeft.</para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Routino: Een offline routeprogramma met erg flexibele instellingen</para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Yours: Een online routeprogramma dat wereldwijd werkt, maar zonder rijaanwijzingen </para>
</listitem>
</itemizedlist>
<para
>Na het aan de linkerkant kiezen en activeren van een backend voor de route kunt u de instellingen ervan aan de rechterkant wijzigen. Elke backend heeft zijn eigen instellingen. </para>
<para
>Behalve dat u de vier standaard profielen kunt instellen, kunt u ook nieuwe profielen aanmaken, en bestaande profielen in &marble; verwijderen, in de pagina voor <guilabel
>Routeren</guilabel
>. </para>
</sect1>
<sect1 id="routing-route-adjustments">
<title
>Routes aanpassen</title>
<para
>In &marble; kunt u verschillende aspecten van de route wijzigen: het veranderen van de opties voor de route, het invoegen van punten op de route, het verplaatsen of verwijderen van bestaande punten op de route. Het wijzigen van de opties voor de route is hiervoor al besproken, we zullen ons nu beperken op het beheer van punten. </para>
<para
>U kunt punten op de route invoegen door middel van slepen en neerzetten in de kaart. Als u de muisaanwijzer boven een deel van de route houdt (behalve boven reeds bestaande punten op de route), ziet u een pictogram met een groen vlaggetje, waarmee wordt aangegeven dat een punt kan worden ingevoegd. Dit invoegen gebeurt door te klikken met de &LMB;. Verplaats de muis, met ingedrukte &LMB;, naar de gewenste nieuwe positie. U ziet dan blauwe lijntjes verschijnen vanaf de naburige punten op de route naar de nieuwe positie. </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Routepunten toevoegen in &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="routing-3.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Een routepunt invoegen in &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Het nieuwe routepunt wordt, zodra de &LMB; wordt losgelaten, ingevoegd tussen de beide naburige punten op de route. Tegelijkertijd wordt de route gestippeld weergegeven, om aan te geven dat de route verouderde informatie bevat. In de achtergrond wordt een nieuwe route berekend, die de verouderde route automatisch zal vervangen. </para>
<para
>Het is ook mogelijk routepunten toe te voegen voor het startpunt of na het eindpunt van de route. U doet dat op dezelfde manier als bij het invoegen van tussenliggende routepunten, maar nu met ingedrukte &Ctrl;-toets, als u de muisaanwijzer verplaatst. U ziet nu een blauw lijntje verschijnen, waarvan het eindpunt het nieuwe routepunt markeert. </para>
<para
>Bestaande routepunten kunnen zonder meer over de hele kaart worden verplaatst. Plaats de muisaanwijzer boven een routepunt, en sleep die naar de nieuwe positie. Zodra die wordt neergezet, wordt de route automatisch weer berekend. </para>
<para
>Als u routepunten wilt uitsluiten, kunt u die verwijderen. Dit kunt u doen met de knop <guilabel
>Wissen</guilabel
>, naast het invoerveld voor het routepunt, of door met de &RMB; op het routepunt te klikken, en in het contextmenu <guilabel
>Deze bestemming wissen</guilabel
> te kiezen. Als u een geheel nieuwe rout wilt, moet u eerst alle routepunten wissen. </para>
</sect1>
<sect1 id="routing-route-export">
<title
>Routes exporteren</title>
<para
>Routes die in &marble; zijn gepland, kunnen in andere toepassingen of navigatieapparaten worden gebruikt, die <acronym
>gpx</acronym
> (GPS eXchange Format) of gelijkwaardige formaten ondersteunen. Indien uw navigatieapparaat niet direct <acronym
>gpx</acronym
> ondersteunt, kunt u een conversiehulpmiddel gebruiken, zoals gpsbabel, om uw <acronym
>gpx</acronym
>-bestand dat door &marble; wordt geëxporteerd, naar een (voor uw apparaat) geschikt formaat om te zetten. </para>
<para
>Het exporteren van een route in &marble; wordt gestart in het contextmenu in de kaart voor routes. Klik met &RMB; op een willekeurig punt in de kaart. Kies in het contextmenu dat verschijnt <guilabel
>Route exporteren...</guilabel
>: </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Route exporteren in &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="routing-4.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Een route exporteren in &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Voer de gewenste naam in in de dialoog die u krijgt voor opslaan, met de extensie <filename class="extension"
>gpx</filename
> bij opslaan als <acronym
>gpx</acronym
>-bestand of <filename class="extension"
>kml</filename
> bij opslaan als <acronym
>kml</acronym
>-bestand (Keyhole Markup Language). </para>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="measure-distances">
<title
>Afstanden meten met &marble;</title>
<para
>Als eerder al vermeld toont &marble; altijd een dynamische schaalbalk linksonder aan de kaart. Samen met de windroos rechtsboven zijn deze objecten bedoeld voor beter oriëntatie. Maar er is meer: &marble; maakt het mogelijk om afstanden te meten tussen twee of meer punten op aarde. Om dit te doen klikt u de respectievelijke punten in juiste volgorde aan met de &RMB;. Bij elke klik zal een popupmenu verschijnen waarmee u een meetpunt kunt toevoegen (<guilabel
>Meetpunt toevoegen</guilabel
>) of alle meetpunten te verwijderen (<guilabel
>Meetpunten verwijderen</guilabel
>): </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Meten met &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="measure-1.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Afstanden meten met &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Vanaf het moment dat u minstens twee meetpunten heeft toegevoegd zal de totale afstand linksboven worden weergegeven. &marble; zal voor alle metingen uitgaan van een bolle aarde, wat in de meeste gevallen accuraat genoeg zou moeten zijn. </para>
</chapter>
<chapter id="download-region">
<title
>Kaartgebieden ophalen</title>
<para
>&marble; is klaar voor gebruik, omdat er al een aantal kaarten zijn geïnstalleerd. Als u op sommige plaatsen inzoomt, worden in de achtergrond meer gedetailleerde kaarten van het huidige kaartthema opgehaald. Dit werkt goed als er een internetverbinding is. Maar wat te doen als u reist naar een stad, waar geen constante internetverbinding beschikbaar is voor het downloaden van kaarten? Plan vooruit, en haal die kaartgebieden op die u wilt gaan gebruiken. </para>
<para
>Om te kunnen begrijpen wat er moet worden gedownload, om offline (zonder internetverbinding) bepaalde kaartdelen te kunnen laten tonen, moeten we kort het begrip tegels beschouwen, die in &marble; intern wordt gebruikt. Een tegel is een afbeelding die overeenkomt met een bepaald gedeelte van de kaart. Tegels worden in &marble; naast elkaar gerangschikt, om zo de aan u getoonde kaart te vormen. Afhankelijk van de gebruikte projectie, worden tegels gerangschikt in een rechthoek (Platte kaartprojectie, links) of als een bol (Globe, rechts): </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Projecties in &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="download-region-1.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Tegels op niveau 1 in Platte kaartprojectie (links) en als globe (rechts)</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Als op deze weergave wordt ingezoomd, moeten er meer details worden getoond. Dan zijn de tegels in de bovenstaande schermbeelden te grof. &marble; herkent dit automatisch, en schakelt naar het volgende tegelniveau, waarin de beelden meer details bevatten. Zo gaat dit verder: hoe verder er wordt ingezoomd, hoe hoger het tegelniveau is. In de volgende schets worden de verschillende aantallen tegels (gekleurd) weergegeven, voor hetzelfde kaartgebied, op verschillende tegelniveaus: </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Tegelniveaus in &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="download-region-2.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>Verschillende tegelniveaus in &marble;</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Als u een kaartgebied ophaalt voor gebruik offline, moet u alle tegels downloaden van dit gebied, voor alle tegelniveaus die u wilt gebruiken. Vanwege het verband tussen de niveaus van tegels en zoom, moet u dit opvatten als het downloaden van alle tegels voor de door u te gebruiken zoomniveaus. </para>
<para
>Om dit voor een bepaald gebied te doen, moet u dit gebied zichtbaar maken in het scherm door op de globe in te zoomen en door die te draaien. Open nu de dialoog <guilabel
>Gebied ophalen...</guilabel
> in het menu <guilabel
>Bestand</guilabel
>. De optie <guilabel
>Zichtbaar gebied</guilabel
> moet geactiveerd blijven, zodat alleen de tegels voor het gebied dat op het scherm zichtbaar is, worden gedownload. Vervolgens selecteert u het tegelniveaubereik (zoombereik) van de op te halen tegels. Het eerste veld bevat het laagste, het tweede veld het hoogste op te halen tegelniveau. De tussenliggende tegelniveaus worden ook opgehaald. &marble; laat zien hoeveel beelden (tegels) moeten worden gedownload, en past dit aantal aan als u wijzigingen aanbrengt in het op te halen gebied of in het bereik van de tegelniveaus. </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Dialoog voor op te halen gebied in &marble;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject
><imagedata fileref="download-region-3.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject
><phrase
>&marble;'s dialoog voor op te halen gebied</phrase
></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>In de statusbalk onderin ziet u het tegelniveau dat overeenkomt met het huidige zoomniveau. Merk op dat u mogelijk hiervoor eerst &marble; moet instellen: Klik met de &RMB; op de statusbalk, en selecteer <guilabel
>Tegel-zoomniveau tonen</guilabel
>. </para>
<para
>Klikken op <guilabel
>OK</guilabel
> start het ophalen van het kaartgebied. U kunt de voortgang hiervan volgen met de voortgangsbalk van &marble; (indien geactiveerd). </para>
<para
>Als u de coördinaten kent van het op te halen kaartgebied, kunt u die opgeven na klikken op de optie <guilabel
>Gebied opgeven</guilabel
>. In dat geval wordt het gebied dat op het scherm zichtbaar is genegeerd. </para>
<para
>Gedurende de tijd dat de dialoog <guilabel
>Gebied ophalen...</guilabel
> geopend is, kunt u &marble; gewoon blijven gebruiken. Dit is nuttig als er een wachtrij is voor het ophalen van verschillende gebieden of tegelniveaus. U moet dan klikken op de knop <guilabel
>Toepassen</guilabel
> in plaats van <guilabel
>OK</guilabel
> om de download te starten. </para>
</chapter>
<chapter id="commands">
<title
>Overzicht van de opdrachten</title>
<sect1 id="marble-mainwindow">
<title
>Menu's en sneltoetsen</title>
<sect2>
<title
>Het menu <guimenu
>Bestand</guimenu
></title>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>O</keycap
></keycombo
> </shortcut
> <guimenu
>Bestand</guimenu
> <guimenuitem
>Openen...</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Opent</action
> een kaartbestand.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>N</keycap
></keycombo
> </shortcut
> <guimenu
>File</guimenu
> <guimenuitem
>Kaarten ophalen...</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont</action
> de dialoog <guilabel
>Vers van de pers</guilabel
> waarin u extra kaarten voor &marble; kunt downloaden, waaronder kaarten van Mars en Venus.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Bestand</guimenu
> <guimenuitem
>Gebied ophalen...</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont</action
> de dialoog <guilabel
>Gebied ophalen...</guilabel
> voor het ophalen van kaartgegevens in verschillende zoomniveaus, voor offline gebruik. Zie <link linkend="download-region"
>Kaartgebieden ophalen</link
> voor bijzonderheden.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>S</keycap
></keycombo
> </shortcut
> <guimenu
>Bestand</guimenu
> <guimenuitem
>Kaart exporteren...</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Exporteert</action
> een schermbeeld van &marble;'s kaart naar een afbeeldingsbestand.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>P</keycap
></keycombo
> </shortcut
> <guimenu
>Bestand</guimenu
> <guimenuitem
>Afdrukken...</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Drukt</action
> een schermbeeld van &marble;'s kaart <action
>af</action
>.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Bestand</guimenu
> <guimenuitem
>Afdrukvoorbeeld</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
>Opent een venster met een voorbeeld van hoe de kaart wordt afgedrukt.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Bestand</guimenu
> <guimenuitem
>Offline werken</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
>Als deze optie wordt gekozen haalt &marble; niet langer kaartgegevens op van het internet. Er wordt nu alleen in de lokale gegevensbank gezocht. Nieuwe routes kunnen niet worden opgehaald.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>Q</keycap
></keycombo
> </shortcut
> <guimenu
>Bestand</guimenu
> <guimenuitem
>Afsluiten</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Sluit</action
> &marble;</para
></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title
>Het menu <guimenu
>Bewerken</guimenu
></title>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>C</keycap
></keycombo
> </shortcut
> <guimenu
>Bewerken</guimenu
> <guimenuitem
>Kaart kopiëren</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Kopieert</action
> een schermafdruk van &marble;'s kaart naar het globale klembord.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Bewerken</guimenu
> <guimenuitem
>Coördinaten kopiëren</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Kopieert</action
> de huidige coördinaten naar het globale klembord.</para
></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title
>Het menu <guimenu
>Beeld</guimenu
></title>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Beeld</guimenu
> <guimenuitem
>Huidige locatie</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Tonen/verbergen</action
> van de locatiepagina in het linkerpaneel. Als uw computer verbonden is met een GPS-apparaat, toont &marble; de geografische lengte en breedte van uw huidige locatie. </para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Beeld</guimenu
> <guimenuitem
>Kruisdraad</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont/verbergt</action
> een eenvoudige kruisdraad in het midden van de kaart.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycap
>F5</keycap
> </shortcut
> <guimenu
>Beeld</guimenu
> <guimenuitem
>Opnieuw tonen</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
>Het huidig zichtbare deel van de kaart wordt opnieuw gedownload en op het scherm weergegeven.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Beeld</guimenu
> <guimenuitem
>Informatievakken</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
>In dit submenu kan u de positie van de informatievakken vergrendelen, en de plugins tonen of verbergen die zijn ingeschakeld op de pagina <link linkend="configplugins"
>Plugins</link
> van het configuratievenster van &marble;.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Beeld</guimenu
> <guimenuitem
>Online diensten</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
>De plugin <guimenuitem
>Wikipedia</guimenuitem
> toont artikelen in Wikipedia, met betrekking tot de aarde, als een pictogram in de kaart. Door op een pictogram te klikken wordt een bladerprogramma (browser) gestart, waarin de juiste pagina wordt weergegeven. De gegevens worden geleverd door een dienst op het web, via GeoNames.org. Op dezelfde manier levert de plugin <guimenuitem
>Photos</guimenuitem
> op dit moment foto's via de website voor het delen (sharing) van foto's, FlickR</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Beeld</guimenu
> <guimenuitem
>Wolken</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont</action
> een realtime wolkenkaart die elke 3 uur wordt bijgewerkt. Er wordt gebruik gemaakt van beelden van de satellieten GOES, METEOSAT en GMS, die worden gedownload van de pagina voor geostationaire satellietbeelden van de universiteit van Dundee. Met dank aan Hari Nair van het Xplanet Project</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Beeld</guimenu
> <guimenuitem
>Atmosfeer</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont</action
> de reflectie van een atmosfeer rondom de aarde.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Beeld</guimenu
> <guimenuitem
>Zoncontrole</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont</action
> de <guilabel
>Zoncontrole</guilabel
> waarin u de datum en tijd kunt instellen, de simulatiesnelheid, de <guilabel
>Zonschaduw</guilabel
> en de kaart centreren op de positie van de zon.</para
></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title
>Het menu <guimenu
>Instellingen</guimenu
></title>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Instellingen</guimenu
> <guimenuitem
>Werkbalk tonen</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont of verbergt</action
> de werkbalk.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Instellingen</guimenu
> <guimenuitem
>Statusbalk tonen</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont of verbergt</action
> de statusbalk.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycap
>F9</keycap
> </shortcut
> <guimenu
>Instellingen</guimenu
> <guimenuitem
>Navigatiepaneel tonen</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont of verbergt</action
> het navigatiepaneel aan de linkerkant van het venster.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><shortcut
> <keycombo action="simul"
>&Ctrl;&Shift;<keycap
>F</keycap
></keycombo
> </shortcut
> <guimenu
>Instellingen</guimenu
> <guimenuitem
>Volledig scherm</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Wisselt tussen normaal en volledig beeld</action
> In volledig scherm is de titelbalk verborgen en het eigenlijke programmavenster vergroot zodat het het hele scherm vult.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><menuchoice
><guimenu
>Instellingen</guimenu
> <guimenuitem
>&marble;: Globe op het bureaublad instellen...</guimenuitem
> </menuchoice
></term>
<listitem
><para
><action
>Toont</action
> het <link linkend="configure"
>configuratiescherm van &marble;</link
></para
></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title
>Het menu <guimenu
>Help</guimenu
></title>
&help.menu.documentation; </sect2>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="configure">
<title
>&marble; instellen</title>
<sect1 id="configview">
<title
>Configuratie van Beeld</title>
<screenshot>
<screeninfo
>Het configuartiescherm voor Beeld</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="configure-view.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase
>Het configuartiescherm voor Beeld</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Afstand</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>De eenheid die gebruikt wordt voor het meten van hoogte, lengten en afstanden (⪚ km, mi, ft).</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Hoek</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Stelt de notatie die gebruikt wordt voor hoeken in de coördinaten in: Standaard wordt de notatie Graden-Minuten-Seconden (b.v. 54°30'00" ) gebruikt. Een alternatief zijn decimale graden (b.v. 54.5°).</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Niet-bewegende afbeelding</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Stelt de kaartkwaliteit in als de gebruiker niets instelt. Normaal gezien is hoge kwaliteit mogelijk als snelheid geen punt is.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Grafische systeem</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Geeft het grafische systeem op- <guilabel
>Systeemeigen X11</guilabel
> of <guilabel
>Raster (renderen door software)</guilabel
> </para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Tijdens animaties</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Specificeert de kaartkwaliteit tijdens animaties (⪚. tijdens het slepen van de globe). Vooral bij trage machines is het aan te raden om dit op <guilabel
>Lage kwaliteit</guilabel
> te zetten omdat dit een hogere animatiesnelheid zal opleveren.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Plaatsnamen</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Plaatsen hebben vaak andere namen in verschillende talen. Het label op de kaart kan de naam tonen in de taal van de gebruiker. Alternatief kan het ook de naam in de officiële taal van de plaats tonen.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Standaard lettertype in de kaart</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Het standaard lettertype dat op de kaart gebruikt wordt.</para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect1>
<sect1 id="confignavigation">
<title
>Configuratie van Navigatie</title>
<screenshot>
<screeninfo
>Het configuratiescherm voor Navigatie</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="configure-navigation.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase
>Het configuratiescherm voor Navigatie</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Sleeplocatie</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Tijdens het slepen met de muis zal een virtuele wereldbol zich op twee manieren gedragen: De plaats onder de muiscursor zal de muis exact willen volgen: Daardoor zal bijvoorbeeld de noordpool niet bovenaan blijven staan wat tot verwarring kan leiden. Standaard zorgt Marble er nu voor dat het noorden wel altijd boven blijft, waardoor de de plaats onder de muiscursor hiervan wat "los kan raken".</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Bij opstarten</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Standaard zal Marble de basispositie onmiddelijk na de start weergeven. Als alternatief kan Marble ook de laatst actieve plaats toen de gebruiker het programma afsloot weergeven.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Reis naar het doel animeren</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Bij het zoeken naar een locatie kan Marble ofwel er direct heengaan, of een reisanimatie van de voorgaande naar de nieuwe plaats tonen.</para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect1>
<sect1 id="configcacheproxy">
<title
>Configuratie van Cache & Proxy</title>
<screenshot>
<screeninfo
>Het configuratiescherm Cache & Proxy</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="configure-cacheproxy.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase
>Het configuratiescherm Cache & Proxy</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Cache</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Er worden twee caches gebruikt voor Marble: Het fysiek geheugen is nodig om kaartgegevens in het computergeheugen te houden. De waarde ervan verhogen zal het programma sneller laten reageren. De hardeschijfcache wordt gebruikt voor downloads van het internet (⪚ Wikipediagegevens of kaartgegevens). U kunt deze waarde kleiner maken als u ruimte op uw harde schijf wil sparen of als er niet veel van het internet gebruik wordt gemaakt.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Proxy</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Proxyinstellingen voor uw lokaal intranet. Leeglaten als er geen proxy is.</para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect1>
<sect1 id="configrouting">
<title
>Route-instellingen</title>
<screenshot>
<screeninfo
>De instellingendialoog voor route-instellingen</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="configure-routing.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase
>De instellingendialoog voor route-instellingen</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Toevoegen</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Opent een venster waarin u een nieuw routeprofiel kunt invoeren.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Instellen</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Opent een venster waarin u het huidig ingestelde routeprofiel kunt instellen.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Verwijderen</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Verwijdert het geselecteerde routeprofiel</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Naar boven</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Verplaatst het geselecteerde routeprofiel een stapje naar boven. Het komt nu terecht boven het profiel dat er eerst boven stond.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Naar beneden</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Verplaatst het geselecteerde routeprofiel een stapje naar beneden. Het komt nu terecht onder het profiel dat er eerst onder stond.</para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect1>
<sect1 id="configplugins">
<title
>Configuratie van Plugins</title>
<para
>De widget voor de <guilabel
>Pluginconfiguratie</guilabel
> is waar u moet zijn voor het activeren (en deactiveren) van de Infovakken, Online diensten en andere plugins die invloed hebben op het gedrag van &marble;. Actieve plugins verschijnen in het menu <guilabel
>Beeld</guilabel
>, hier kunt u die zichtbaar maken of verbergen. </para>
<screenshot>
<screeninfo
>Het configuratiescherm voor plugins</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="configure-plugins.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase
>Het configuratiescherm voor plugins</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para
>Elke plugin kan actief worden gemaakt, of juist niet, met het keuzevakje links. Voor sommige plugins zijn er verdere opties aanwezig voor instellingen, die u kunt bereiken door op het pictogram rechts te klikken. </para>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Plugin voor Amateur Radio Aprs</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Haalt gegevens op van het Automatic Packet Reporting System, via het internet, een bestand, of een serieel apparaat. De positie en de status van de zenders van de gegevens worden in de kaart getoond en voortdurend bijgewerkt.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Windroos</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Toont een windroos in de kaart</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Kruisdraad</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Dit activeren maakt dat er een klein kruisdraadje wordt getoond in het midden van de kaart.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<!-- Not enabled in released version
<varlistentry>
<term
><guilabel
>File view</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Displays a list of currently opened files.</para>
</listitem>
</varlistentry
>-->
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Plugin voor GeoRenderer</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Deze plugin tekent de kaartinhoud (bijv. via een KML-bestand).</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Coördinatenrooster</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Een plugin die een coördinatenrooster toont.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Schaalbalk</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Dit is een drijvend item dat voor een schaalverdeling zorgt.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Navigatie</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Toont de muisbesturing voor zoomen en verplaatsen, als een drijvend item op de kaart.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Overzichtskaart</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Dit is een drijvend item dat een overzichtskaart biedt.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Foto's</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Haalt automatisch foto's op van over de gehele wereld, volgens hun populariteit.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Indicatie voor downloadvoortgang</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Een taartdiagram boven de kaart toont de voortgang van aan de gang zijn de downloads. </para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Sterrenplugin</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Een plugin die de sterrenhemel toont.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Weer</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Downloadt de huidige weerinformatie voor steden, en roont die in de kaart.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guilabel
>Artikelen in Wikipedia</guilabel
></term>
<listitem>
<para
>Haalt automatisch artikelen op uit Wikipedia, en toont die op de juiste plaats in de kaart (als pictogram).</para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="faq">
<title
>Vragen en antwoorden</title>
<qandaset id="faqlist">
<qandaentry>
<question>
<para
>Ik kan mijn huis niet zien op de kaart / Waarom zou ik &marble; gebruiken als Google Earth al bestaat?</para>
</question>
<answer>
<para
>Het doel van &marble; is een snelle, lichte educatieve geografische browser te zijn die eenvoudig werkt op elk platform dat door &Qt; ondersteund wordt. Hoewel kaarten met een hogere resolutie leuk zouden zijn, zijn ze niet voor elke gebruiker nuttig, of in elke situatie (net zoals u geen complete tekstverwerker gebruikt wanneer een eenvoudige editor volstaat). Merk ook op dat &marble; vrije software is en gebaseerd op gegevens die vrij kunnen worden verspreid, op dezelfde manier als Free Software. </para>
</answer>
</qandaentry>
<qandaentry>
<question>
<para
>Waarom is &marble; zo snel hoewel hardwareacceleratie niet aanstaat? / Waarom werkt &marble; niet soepel op mijn dure 3D grafische kaart?</para>
</question>
<answer>
<para
>Hoewel &marble; de aarde weergeeft als een globe wordt er geen gebruik van 3D-hardwareversnelling. Dit heeft het voordeel dat het redelijk snel werkt op elk door &Qt; ondersteund platform en hardware. Dit heeft echter wel het nadeel dat het niet zo soepel werkt als zou kunnen met hardwareversnelde OpenGL. &marble; gebruikt slechts 2D-afbeeldingen, en heeft daarom een grafische kaart nodig die snel 2D-afbeeldingen kan weergeven. We zijn van plan om in de toekomst een optionele OpenGL-backend toe te voegen. </para>
</answer>
</qandaentry>
<qandaentry>
<question>
<para
>Moet ik ooit betalen voor &marble;?</para>
</question>
<answer>
<para
>Nee, nooit. Maar de makers staan altijd open voor feedback. &marble; is gelicentieerd onder de <ulink url="http://www.gnu.org/licenses/licenses.html#LGPL"
>LGPL</ulink
>, u zal dus nooit moeten betalen voor dit programma </para>
</answer>
</qandaentry>
<qandaentry>
<question>
<para
>Hoe kan ik meehelpen?</para>
</question>
<answer>
<para
>&marble; is niet alleen een programma maar ook een vrije software-project. Daardoor is het makkelijk om mee te doen; contacteer ons gewoon via de kde-edu mailinglijst (kde-edu@kde.org). </para>
</answer>
</qandaentry>
</qandaset>
</chapter>
<chapter id="credits">
<title
>Dankbetuigingen en licentie</title>
<para
>&marble;</para>
<para
>Programma Copyright, 2005-2007 &Torsten.Rahn; &Torsten.Rahn.mail; </para>
<para
>Met bijdragen van:</para>
<itemizedlist>
<listitem
><para
>&Torsten.Rahn; &Torsten.Rahn.mail; </para
></listitem>
<listitem
><para
>Inge Wallin <email
>inge@lysator.liu.se</email
> </para
></listitem>
</itemizedlist>
&vertaling.kristof;
&underFDL; &underLGPL; </chapter>
<appendix id="installation">
<title
>Installatie</title>
<sect1 id="getting-marble">
<title
>&marble; verkrijgen</title>
&install.intro.documentation; </sect1>
<sect1 id="requirements">
<title
>Vereisten</title>
<para
>&marble; zelf kan gevonden worden op de <ulink url="http://edu.kde.org/marble"
>&marble; homepagina</ulink
> ennmaakt deel uit van het &kde;-Edu project</para>
<para
>U kunt een lijst van veranderingen vinden in het bestand <filename
>ChangeLog</filename
> in de uitgave van &marble;.</para>
</sect1>
<sect1 id="compilation">
<title
>Compileren en installeren</title>
<para
>&marble; kan worden gecompileerd als een alleen &Qt; 4-versie of met &kde; 4 ondersteuning. Om &marble; te compileren met alleen &Qt; 4-ondersteuning download &marble; dan van de &kde; SVN naar ~/marble en doe <command
>cmake -DQTONLY=ON ~/marble</command
> en <command
>sudo make install</command
>. Om &marble; te compileren met &kde;-ondersteuning, lees dan de instructies over het compileren van &kde;-programma's op <ulink url="http://techbase.kde.org/"
>&kde;'s TechBase</ulink
>. </para
>
</sect1>
</appendix>
&documentation.index;
</book>
<!--
Local Variables:
mode: sgml
sgml-minimize-attributes:nil
sgml-general-insert-case:lower
sgml-indent-step:0
sgml-indent-data:nil
End:
// vim:ts=2:sw=2:tw=78:noet:noai
-->
distrib
>
Mageia
>
2
>
i586
>
media
>
core-updates
>
by-pkgid
>
0c5a0f3eb9eeb232afe2e71ace7661e5
>
files
>
1302
